Guru-guru Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani

Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ mendapat pendidikan awal daripada keluarganya sendiri di Patani. Bapa dan datuk beliau adalah di antara ulama yang terkenal di Patani pada waktu itu. Bapa saudara beliau, Shaykh Safiyudin telah mengajar ilmu-ilmu asas semasa kecilnya seperti ilmu nahu, saraf, tafsir, aqidah dan tasawwuf.[1]

Di Patani, Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ juga berguru dengan Shaykh ‘Abd al-Rahman bin ‘Abd al-Mubin Pauh Bok di pondok Pauh Bok.[2] Selain daripada itu beliau belajar juga di beberapa pondok di Patani seperti pondok Kuala Bekah, Kerisek dan Samla.[3] Semasa belajar di Acheh beliau belajar daripada Shaykh Muhammad Zain Faqih al-‘Ashi.[4] Tidak banyak maklumat yang diperolehi semasa pengajian beliau di Patani dan Acheh.

Ketika di Mekah, Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ sempat berguru dengan para ulama Patani seperti Shaykh Muhammad Salih bin Abd al-Rahman al-Fatani, seorang ulama syariah dan tasawwuf. Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ banyak mempelajari ilmu kesufian daripada beliau. Di antara ulama tasawwuf lain yang pernah menjadi guru beliau ialah Shaykh Ali bin Ishaq al-Fatani di dalam tareqat Sammaniyah. Terdapat juga pendapat yang mengatakan bahawa Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani sempat berguru dengan Shaykh Muhammad bin Abd al-Karim Samman al-Madani, pelopor tareqat Sammaniyah sendiri. [5] Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani telah menyebut sisilah sanad guru-guru beliau dalam tareqat Sammaniyah sehingga sampai kepada Rasulullah.[6]

Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani juga telah menerima bai’ah dalam tareqat Shatariyah daripada Shaykh Muhammad As’ad dan Shaykh al-Sayyid al-Sharif al-Marzuqi. Beliau juga sempat berguru dengan Shaykh Muhammad Saleh bin Ibrahim al-Ra’is di dalam mempelajari tareqat Shaziliyyah di samping mempelajari fiqh mazhab Shafii.[7] Menurut Ismail Che Daud, Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani pernah menerima doa Hizb al-Bahr daripada Shaykh Muhammad Saleh bin Ibrahim al-Ra’is. Di samping itu beliau juga pernah berguru dengan Shaykh Muhammad Nafis ibn Idris al-Banjari dan Shaykh Abd al-Samad al-Falembani.[8]

Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani sempat juga berguru dengan ramai guru dan pelbagai mazhab dan i’tiqad. Di antara mereka ialah ulama-ulama besar mazhab Shafi’i seperti al-Sharqawi dan Muhammad Ali al-Shanwani. Di antara guru-guru beliau yang lain ialah Shaykh Muhammad Salih bin Ibrahim al-Rais, mufti Shafi’iyah Mekah, Shaykh ‘Ata’illah,[9] Shaykh Muhammad bin Sulayman al-Kurdi.[10] Namun Ismail Che Daud meragui sebahagian daripada mereka sebagai guru beliau. [11] Shaykh Abd al-Ghani al-Hilali dan Sayyid Sulayman bin Yahya ibn Umar Maqbul al-Ahdal adalah di antara beberapa nama yang disenaraikan oleh Wan Muhammad Shaghir sebagai guru Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani.[12]

---

[1] Ismail Che Daud, 26.

[2] Beliau ialah Shaykh Wan Abdul Rahman bin Shaykh Wan Abdul Mubin bin Shaykh Muhammad Jailani bin Shaykh Muhammad Masari al-Fatani. Silsilah keturunan keluarganya berasal daripada pedagang Arab Hadramaut yang dating menetap di Patani (Pauh Bok). Beliau mendapat pendidikan awalnya daripada ayahnya sendiri di Pauh Bok dan kemudiannya melanjutkan pelajaran ke Mekah. Apabila pulang ke Patani, beliau meneruskan khidmat beliau menggantikan ayahnya mengajar di pondok Pauh Bok. Shaykh DAwud bin Adbullah al-Fatani dan Shaykh Abd al-Samad al-Falembani adalah di antara murid beliau semasa di Pauh Bok. Beliau telah menghasilkan beberapa karya seperti Mir’at al-Haqq, Aqidah Ahl al-Sunnah wa al-Jama’ah dan Wasit Shaykh Abdul Rahman ibn Hajo Abdul Mudin kepada sekelian muridnya. Beliau lebih dikenali dengan gelaran Tok Nyang Perobok oleh penduduk setempat. See Ahmad Fathy al-Fatani, Ulama Besar Dari Patani, 248-249.

[3] Engku Ibrahim Ismail, 26.

[4] Wan Mohd Shaghir Abdullah, Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ UlamaÑ…, 32.

[5] Ibid., 33.

[6] Ibid., 35-36.

[7] Shaykh Muhammad Saleh bin Ibrahim al-Ra’is ialah mufti Mekah dalam mazhab Shafii. Lihat Wan Mohd Shaghir, “Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ,” …, 4-5.

[8] Ismail Che Daud, 27.

[9] Menurut Wan Mohd Shaghir, yang dimaksudkan dengan Shaykh Ata’illah yang tersebut ialah Shaykh Ata’illah bin Ahmad al-Azhari al-Masri al-Makki bukannya Shaykh Ata’illah al-Askandari (d. 709/1309). See Wan Mohd Shaghir, “Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ,” …, 5.

[10] Wan Mohd Shaghir Abdullah, Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ UlamaÑ…, 38.

[11] Menurut Ismail Che Daud, sumber yang menyatakan bahawa Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani sempat berguru dengan Shaykh Ata’illah (Makkah), Shaykh Muhammad bin Sulayman al-Kurdi (MAdinah), Shaykh Muhammad bin Ad al-KArim al-Samman (MAdinah), Shaykh Ali bin Ishaq al-Jawi al-Fatani (Patani) dan Shaykh Salin bin Abd al-Rahman al-Jawi (Patani) adalah diragui kerana tempoh yang terlalu jauh di antara Shaykh Dawud bin Abdullah al-Fatani dengan mereka itu. Lihat Ismail Che Daud….., Ahmad Fathi al-Fatani, Ulama Besar Dari Patani, 27-29.

[12] See Wan Mohd Shaghir, “Shaykh DÉwËd bin Abdullah al-FaÏÉnÊ,” …, 4-5.